Origineel gepubliceerd op Doorbraak.
Dat we, althans in het Westen, in een erg geseculariseerde wereld leven, is bekend. De maatschappelijke impact van religie en kerk is sinds de jaren 60 ongelooflijk snel achteruitgegaan. In de jaren 80 al voorspelden sommigen dat het, volgens de dalende cijfers van kerkbezoek, nog maar enkele decennia zou duren voor alle kerken leeg zouden zijn en de Bijbel nog enkel in musea zou liggen. Zo concludeerde socioloog Peter Berger dat modernisering, wetenschap en pluralisme vanzelf zouden leiden tot de irrelevantie en erosie van religie.
Dat deze ‘wetenschappelijke’ voorspelling niet is uitgekomen, is intussen zonneklaar, en Berger heeft na 1990 zijn hypothese ook openlijk herroepen. Maar dat er ooit een tegenbeweging zou komen, durfden weinigen voorspellen. Is de slinger aan het terugslaan? Is God aan een tegenoffensief en opmars bezig? Moeten atheïsten op hun beurt in paniek raken?
In eigen land
Enkele feiten en cijfers, eerst uit eigen land: paus Franciscus bezocht in september van vorig jaar ons land. Hij vulde moeiteloos het Boudewijnstadion: 40.000 mensen. De dag tevoren was hij bij de 5650 jongeren in de Hope happening. Of dit jaar: eind september trok evangelist Franklin Graham, zoon van Billy Graham, 13.000 bezoekers in de Heizel, vooral evangelische gelovigen.
Enkele weken tevoren kwamen in het verwante jongerenevent The Pursuit 1200 jongeren opdagen in zaal La Madeleine. Op het Art of Faith Festival (Bornem, mei 2025) kwamen meer dan 1500 jongeren samen. Vanuit de islam horen we trouwens gelijkaardige berichten. Hebben het atheïsme of de vrijzinnigheid zoveel mobilisatiekracht? We zien ook vaker bekende Vlamingen openlijk uitkomen voor hun geloof: schrijvers Kristien Hemmerechts en Christophe Vekeman, voetballer Lukaku en zanger Maksim…
En elders
Bij onze noorderburen is de tendens nog sterker: de EO-Jongerendag (Evangelische Omroep) in Nederland bracht in mei 15.000 jongeren bij elkaar. De Pinksterconferentie van Stichting Opwekking trok 60.000 bezoekers, en kreeg 580.000 views online. Ten oosten van ons: de Seek Conference (Duitsland) onder katholieke jongeren telde in januari 21.000 deelnemers.
Ten zuiden van ons dan: in Frankrijk werden met Pasen 10.384 (katholieke) volwassenen gedoopt én 7.400 jongeren, een toename met 45% op één jaar tijd. Of ten westen: in Engeland en Wales zag men – volgens het rapport The Quiet Revival – het aantal kerkbezoekers toenemen met 2 miljoen op 6 jaar tijd; bij jongeren stijgt het kerkbezoek van 8 naar 12% (en maandelijks kerkbezoek tot 16%).
Als we wat ruimer in de wereld kijken: volgens de United Bible Societies (UBS, cijfers van 2022) worden jaarlijks 30-40 miljoen (volledige!) bijbels gedistribueerd; als je alle verkoop en gratis distributie en digitale downloads meerekent, kom je tot 100 miljoen. Ook de recente tv-serie The Chosen, een 56-delige serie door Dallas Jenkins over het leven van Jezus, breekt alle records: meer dan 280 miljoen kijkers in 175 landen hebben al minstens één aflevering gezien.
In de VS heeft de moord op Charlie Kirk véél losgemaakt rond geloof en de christelijke stem in de maatschappij. Zeker zijn begrafenis was een mega-event: 200.000 live aanwezigen, waaronder veel ministers en prominenten, en ongeveer 20 miljoen via tv of online; geloof was geen taboeonderwerp, integendeel. Het aantal downloads van bijbelapps steeg sindsdien met 80%.
Zelfs de VRT
De VRT surft mee op de golf van vernieuwde spirituele belangstelling: ze wijdt er expliciete documentaires aan, zoals Oh my god! waarin Sarah Mouhamou zes jongeren met zes verschillende levensbeschouwingen interviewt. In de bioscopen zien we gelijkaardige trends: dat een onversneden christelijke animatiefilm The King of Kings gedraaid wordt is een teken aan de wand. Enkele jaren geleden zou dat ondenkbaar geweest zijn.
Knack berichtte eerder al ‘dat Jezus trending is’ bij jongeren: na vele decennia zoeken in oosterse spiritualiteit of alternatieve geloofsexpressies keren ze almaar meer terug naar die mysterieuze timmermanszoon uit Nazareth die plots hun ‘persoonlijke vriend’ geworden is. Blijkbaar vinden ze in de Bijbel toch diepgaander antwoorden en een uitgerijpte zingeving die de eeuwen doorstaan heeft.
Op Instagram vertelt de Belgische influencer Laurentine Van Landeghem vrijuit over haar dagelijkse belevenissen met Jezus en inspireert daarmee 47.000 volgers. Professor religieuze antropologie Miranda Klaver (Utrecht) onderzoekt dit fenomeen van evangelische jongerengroepen al langer: ‘Deze jongeren zoeken geen religie, maar relatie… Religie staat voor oude rituelen en theologie. Die oude vormen worden radicaal afgewezen… De persoonlijke ervaring staat centraal.’
Tegen woke en islam
Paul Cliteur, prominent Nederlands atheïst, geeft toe: ‘Er is een soort van christelijke revival in het Westen… Sommigen nemen het christelijk geloof opnieuw serieus tegen wat zij het doorgedreven individualisme of secularisatie noemen… omdat het een meer ‘wervend project’ biedt dan een ‘koel’ atheïsme.’ Dat laatste wordt dan weer bevestigd door het onderzoeksbureau WIN/Gallup, dat het atheïsme wereldwijd afneemt. De Britse leidende atheïst Richard Dawkins noemt zichzelf tegenwoordig ‘cultuurchristen’: niet ‘christen’ omdat hij niet in God gelooft, maar hij omarmt wel de waarden en rijke traditie van het christendom, liever dan het opkomende woke of de islam.
Waarom dan deze groeiende honger naar geloof? Er zijn ‘horizontale’ en ‘verticale’ verklaringen. Vanuit sociologische of psychologische hoek kan men wijzen naar de toenemende onzekerheden en angsten, de vele crisissen op het vlak van wereldvrede, negatieve klimaatvooruitzichten, het slechte psychische welbevinden bij jongeren, het uiteenvallen van het sociale weefsel, de toenemende eenzaamheid. Maar ten diepste volstaan deze niet.
Een ‘verticale’ uitleg zou zijn: de mens is niet gemáákt voor enkel eten-drinken-slapen, het beperkte hier-en-nu. Deze jongeren ervaren een authentieke geestelijke behoefte. De mens blijkt ‘ongeneeslijk religieus’ te zijn. Het materialisme en hedonisme van de consumptiemaatschappij gaan na een tijd vervelen. ‘De mens leeft niet van brood
alleen’, zei Jezus al. Zijn geest is rusteloos en zoekend naar de hogere waaromvragen: er moet toch méér zijn dan dit alles?
Oprechte nieuwsgierigheid
Er is ook een nieuw zoeken naar gemeenschap, diepe verbinding, wat in levende kerken of gebedsgroepen zeker te vinden is. De sterke nadruk op zelfbepaling en zelfverwerkelijking in de vrijzinnige levensbeschouwing legt te veel druk en stress op mensen: jezelf constant moeten bewijzen leidt tot overspannenheid, diepe onzekerheid en soms tot een burn-out.
Oudere generaties hebben zich afgezet tegen het (te sterk opgedrongen) christelijke geloof, maar jonge generaties hoeven dat helemaal niet. Gen Z’ers en millennials hebben niet die ‘allergie’ van hun ouders: vandaar vaak een oprechte nieuwsgierigheid en openheid. Geloof is weer een ‘normaal gespreksonderwerp’. Het seculiere dogma van ‘God enkel in het kleine hoekje van kerk en privé’ is doorbroken. ‘God’ mág weer.