Origineel gepubliceerd op DeWereldMorgen en in het Brabants Dagblad.
Hollywood staat in rep en roer. Meer dan elfduizend scenaristen en 160,000 acteurs hebben het werk neergelegd. Naast oneerlijke lonen is hun grootste kopzorg de opkomst van artificiële intelligentie (AI) in de filmindustrie. ChatGPT en kompanen worden namelijk gezien als een existentiële bedreiging.
Scenario’s geschreven door hedendaagse AI-technieken zijn nog overwegend saaie producties. De razendsnelle vooruitgang van de technologie zorgt echter dat een blockbuster uit de ‘pen’ van een AI geen verre toekomstmuziek is.
Om een AI-geschreven film te draaien zullen ook niet zoveel acteurs meer nodig zijn. Secundaire personages kunnen volledig door AI gegenereerd worden op basis van scans van echte personen. En goedkopere acteurs kunnen hoofdpersonages vertolken, die in postproductie omgevormd worden tot de gewenste steracteur – zogenaamde ‘deepfakes’.
Op deze manier kunnen de kosten van studio’s enorm gedrukt worden: scenaristen zullen hooguit wat AI-scenario’s moeten retoucheren, terwijl de meeste acteurs maar één werkdag nodig zullen zijn – om gescand te worden. Nadien kan hun digitaal karakter oneindig gebruikt worden.
Menselijke behoefte aan creatief werk
Scenaristen en acteurs eisen begrijpelijkerwijs sterke regulatie van AI in de filmindustrie. Scenaristenvakbond WGA staat erop dat “AI geen literair materiaal mag schrijven of herschrijven” en acteursvakbond SAG-AFTRA wil acteurs “beschermen tegen uitbuiting van hun identiteit en talent zonder toestemming en betaling.” Daarom blijven Meryl Streep en George Clooney voor de komende tijd aan de zijlijn staan, naast schijnbaar elke andere Amerikaanse acteur.
Terwijl andere sectoren ook worden getroffen door de opkomst van AI, wekt de staking in Hollywood vanzelfsprekend meer belangstelling. Er zijn vele bekende gezichten mee gemoeid en het mocht toch niet waar zijn dat er binnenkort niets nieuws op tv te zien zal zijn?
De staking doet denken aan het luddisme in de 19de eeuw, toen ambachtslieden en boeren in Engeland zich verzetten tegen de opkomst van fabrieken in de eerste industriële revolutie. Luddieten protesteerden dat hun geschoolde arbeid werd geautomatiseerd om tegen lagere lonen producten van mindere kwaliteit te produceren.
Karl Marx betreurde eveneens dit aspect van de eerste industriële revolutie toen hij arbeid beschreef als ‘de eigen levensactiviteit van de arbeider, de manifestatie van zijn eigen leven.’ Volgens Marx gedijt de mens wanneer hij zijn essentiële menselijke vermogens kan ontwikkelen en ontplooien, onder andere in bevredigend werk. In het industriële kapitalisme werd de arbeider echter gereduceerd tot werken om in leven blijven. Hij kon niet langer floreren omdat zijn menselijke behoefte aan creatief werk niet vervuld werd.
In Hollywood verzet men zich vandaag tegen de ontwikkelingen van de vierde industriële revolutie. Opnieuw klagen ‘ambachtslieden’ dat hun geschoolde arbeid vervangen wordt om hun ‘producten’ tegen lagere lonen te produceren. Scenaristen en acteurs vrezen dat ze op deze manier hun creatief beroep zullen verliezen aan AI en veroordeeld zullen zijn tot minder bevredigend werk. Of in Marx’ analyse: dat ze een stuk van hun menselijkheid zullen verliezen.
Is de mens fundamenteel een consument?
Wat moet de doorsnee Belg hiervan vinden? Indien de vierde industriële revolutie zich ondanks de staking doorzet in Hollywood zullen wij binnenkort nog goedkoper, nog meer films en series kunnen bekijken. Meer nog, AI zal op termijn waarschijnlijk volledig geïndividualiseerde content kunnen genereren. Aangezien Marx’ beschrijving van menselijk welzijn naast bevredigend werk ook ‘recreatie’, ‘cultuur’ en ‘esthetisch plezier’ omvat, zit het wel goed met ons floreren, niet?
We kunnen ons natuurlijk afvragen of AI-gegenereerde content nog onder de noemers ‘cultuur’ en ‘esthetiek’ zal passen. Er is het risico dat AI-technieken maar middelmatig werk zullen produceren, en nooit de vernieuwende hoogten van echte kunstenaars zullen bereiken.
Verder is er de vraag of het invullen van onze behoefte aan ‘recreatie’ voldoende is om te floreren. Marx stelde dat in de eerste industriële revolutie, de arbeider zijn leven pas begon na zijn werkuren, “aan een tafel, in het café, in bed.” Is de mens fundamenteel een consument, met als levensdoel zoveel en zo divers mogelijk te consumeren na zijn werkuren? Als dit het geval is, is de opkomst van AI-gegenereerde content de grootste doorbraak in de wereldgeschiedenis. Wie de Pixar film Wall-E gezien heeft kan zich echter inbeelden wat voor een soort mensen dit produceert op de lange termijn.
Marx’ beschrijving van menselijk gedijen omvatte zoals gezegd meer dan enkel consumeren. Volgens hem zijn bevredigend werk en artistieke expressie ook fundamentele behoeften van ons mens-zijn. We zijn niet alleen bestemd om te genieten van andermans producties, maar ook om zelf uitvinders, scheppers en kunstenaars te zijn, elk met het potentieel om een eigen unieke bijdrage tot de mensheid te leveren.
Vanuit dat perspectief moeten we ons afvragen, net als de scenaristen en acteurs in Hollywood, wat de rol van artificiële intelligentie moet zijn in onze levens. Ze is te omarmen waar ze kan bijdragen tot ons menselijk floreren. Maar waar we riskeren fundamentele aspecten van ons mens-zijn te verliezen, moeten er grenzen gesteld worden.