Origineel gepubliceerd in De Morgen.
Yannick Carrasco ruilt binnenkort Atletico Madrid voor Al-Shabab in Saoedi-Arabië. In de Saoedische voetbalcompetitie vervoegt hij welluidende namen als Cristiano Ronaldo, Neymar, en Benzema die hem voorgegaan zijn op deze lucratieve trek. Elkeen werd met rode loper en open armen ontvangen, want hun komst vergrootte het prestige van het land.
Sommigen zouden dit echter “sportswashing” noemen. Uit een nieuw rapport van Human Rights Watch blijkt namelijk dat een ander soort migranten veel minder warm ontvangen wordt aan de Saoedische grens met Jemen. Daar maait de grenswacht hele groepen migranten en asielzoekers neer met machinegeweren en raketwerpers. Een conservatieve schatting stelt dat sinds januari er op dergelijke wijze honderden zijn omgebracht.
Ethiopische migranten
De “oostelijke” of “Jemenitische” migratieroute richting Saoedi-Arabië wordt voornamelijk gevolgd door Ethiopiërs. Zij vluchten voor droogte, armoede en gewapend conflict in het noorden van hun land.
In een eerste stap steken zij de golf van Aden over naar het door oorlog verscheurd Jemen, waar één van ’s werelds grootste humanitaire crisissen heerst. De migranten komen er terecht in een hels moeras van mensensmokkelaars en Houthi milities, die hen afpersen, mishandelen en soms doden. Zij die het ‘geluk’ hebben om dit te overleven, worden verder geloodst naar de Saoedi-Arabische grens, waar ze de volgende cirkel van de hel betreden.
Één overlevende getuigt dat bij hun gepoogde oversteek 150 van de 300 migranten in zijn groep gedood werden door Saoedische raketwerpers. Een ander vertelt hoe hij met vier mannen door de grenswacht verplicht werd twee 15-jarige meisjes te verkrachten. Nog anderen vertellen hoe Saoedische grenswachten hun de keuze lieten in welk lichaamsdeel ze zouden geschoten worden voor ze terug naar Jemen gestuurd werden.
Volgens Human Rights Watch gaat het hier niet om geïsoleerde gevallen, maar wel om een bewuste en systematische aanpak.
Dit is het land waar Carrasco naartoe verhuist. Op de vraag wat hij vindt van de staat van mensenrechten in Saoedi-Arabië antwoordt Carrasco echter dat hij geen haar in de boter ziet. “Cristiano heeft daar een heel normaal leven met zijn vrouw. Het is een heel mooi land. Het is moeilijk te beoordelen als je alleen luistert naar wat mensen erover zeggen. Je moet het zelf ervaren.” Vermoedelijk heeft Carrasco zelf niet ervaren hoe de Saoedische grenswacht Ethiopische migranten aanpakt.
Belgische wapens
Niet alleen Belgische voetballers worden rijk met Saoedisch geld. De Belgische wapenindustrie verdiende de jongste jaren miljarden aan de uitvoer naar Saoedi-Arabië. Het land was zelfs onze grootste wapenexportbestemming.
Een onderzoek uit 2019 toont aan dat de Saoedische grenswacht wapens van FN Herstal gebruikt. Hoogstwaarschijnlijk worden die Belgische wapens vandaag dus ingezet bij de moord op massa’s Ethiopische migranten.
De vergunningen die FN Herstal toelaten wapens te exporteren naar Saoedi-Arabië werden nochtans al verschillende malen geschorst door de Raad van State, net vanwege het risico dat er mensenrechten mee geschonden zouden worden. In 2020 wonnen Ligue des Droits Humains, CNAPD en Forum voor Vredesactie een eerste rechtszaak, die leidde tot de schorsing van deze vergunningen.
De Waalse regering, die enig aandeelhouder is van FN Herstal en de 4000 jobs in haar bredere wapenindustrie enorm waardeert, vaardigde echter onmiddellijk zes nieuwe vergunningen uit. Al werden ook enkele van deze vergunningen geschorst in een nieuwe procedure, toch ging de verkoop verder. De Waalse regering geeft zich duidelijk niet snel gewonnen in de strijd om haar economische belangen en een nieuwe rechtszaak loopt sinds april dit jaar.
Human Rights Watch vermoedt dat wat er vandaag gebeurt in Saoedi-Arabië kwalificeert als misdaden tegen de mensheid. Deze misdaden werden heel waarschijnlijk gepleegd met Belgische wapens en munitie. Willen wij daar medeplichtig aan zijn? En wil Carrasco zijn ogen daarvoor toeknijpen?
Het is niet nieuw dat commerciële belangen ons mensenrechtendiscours soms wat hol doen klinken – denk maar aan de wereldbeker voetbal in Qatar. Als we onze normen willen naleven, dan moet in de eerste plaats de wapenexport naar Saoedi-Arabië finaal gestopt worden. En Carrasco moet zich afvragen of een bankrekening vol met besmeurde oliedollars de “sportswashing” echt wel waard is. Want economische belangen kunnen nooit het Ethiopische bloed dat ginds vloeit rechtvaardigen.